Studiereeks ‘Leviticus’ – ds. Kees van Velzen (2023)

Over Leviticus en leven voor God door Christus

Douglas Allison – 9 oktober 2023

Dit zijn de verordeningen, de bepalingen en de wetten die de HEERE gegeven heeft, over de verhouding tussen Hem en de Israëlieten, op de berg Sinaï, door de dienst van Mozes. – Leviticus 26:46 (HSV)

Leviticus is misschien wel het meest ondergewaardeerde boek van de Bijbel. Ondanks het belang ervan,
wordt het vaak beschouwd als moeilijk om te lezen en nog moeilijker om er baat bij te hebben. Ik hoop bij te
dragen aan het veranderen van dat perspectief.

Ik beschouw Leviticus als de kerngedachte dat Gods aanwezigheid de heiligheid van zijn volk vereist. Van
het begin tot het einde van Leviticus is de overkoepelende strekking de instructies die God aan zijn volk
geeft om heilig en apart te zijn, toegewijd aan Hem. De passage hierboven is daar representatief voor.

Een overzicht van Leviticus
De eerste 7 hoofdstukken van Leviticus schetsen de verschillende soorten offers aan God en hoe deze
gebracht moeten worden. Deze hoofdstukken beschrijven welke soorten dieren geofferd mogen worden. Ze
beschrijven ook verschillende soorten offers van producten. De soorten offers die genoemd en voorgeschreven worden zijn de brandoffers, graanoffers, zondoffers, schuldoffers, wijdingsoffers en
vredeoffers.

De hoofdstukken 8-10 van Leviticus behandelen de wijding van Aäron en zijn zonen tot het priesterambt.
Voor deze gelegenheid worden 3 offers gebracht: een zondoffer, een brandoffer en een wijdingsoffer. De
volgende dag worden er nog meer offers gebracht. Aan het einde, toen alle ceremonies voorbij waren, vertelt hoofdstuk 9 ons dat de heerlijkheid van de Heer aan iedereen verscheen en dat er vuur uitkwam om te verteren wat er over was van de offers. Hoofdstuk 10 is helaas een grimmige komedie van fouten. De zonen van Aäron, Nadab en Abihu, offeren vreemd vuur aan Jahweh. In antwoord daarop verteerd Jahweh hen met vuur. Vervolgens verwaarlozen de andere zonen van Aäron, Eleazar en Ithamar, een deel van het zondoffer dat ze hadden moeten eten. Mozes wordt boos, maar Aäron praat hem bij en alles is weer in orde.

Hoofdstuk 11-15 behandelen de kwestie van reinheid en onreinheid. Dit gedeelte gaat over dieren die rein
of onrein zijn om te eten. Het behandelt ook verschillende lichamelijke problemen die mensen kunnen
hebben, waarvan sommige ziektes zijn en andere niet. Er wordt ook gesproken over huizen en wat te doen
met verschillende soorten groei en bederf.

Leviticus Hoofdstuk 16 is één van de belangrijkste hoofdstukken van de Bijbel. Het beschrijft de Grote Verzoendag (Jom Kipoer), waarop de hogepriester het Heilige der Heiligen binnengaat, de binnenste kamer van de Tabernakel of Tempel waar de verzoendeksel wordt bewaard, om wierook en het bloed van dieren te offeren als verzoening voor de onreinheid en overtredingen van Gods volk. Hebreeën legt een direct verband tussen de Grote Verzoendag en het werk van Christus aan het kruis. Dit verband in Hebreeën is het waard om volledig geciteerd te worden:

11 Maar toen is Christus verschenen, de Hogepriester van de toekomstige heils-goederen. Hij is door de meerdere en meer volmaakte tabernakel gegaan, die niet met handen is gemaakt, dat is: die niet van deze schepping is. 12 Hij is niet door bloed van bokken en kalveren, maar door Zijn eigen bloed eens en voor altijd binnengegaan in het heiligdom en heeft daardoor een eeuwige verlossing teweeggebracht. 13Want als het bloed van stieren en bokken en de as van de jonge koe, op de verontreinigden gesprenkeld, hen heiligt tot reinheid van het vlees, 14 hoeveel te meer zal het bloed van Christus, Die door de eeuwige Geest Zichzelf smetteloos aan God geofferd heeft, uw geweten reinigen van dode werken om de levende God te dienen! 15 En daarom is Hij de Middelaar van het nieuwe testament, opdat, nu de dood heeft plaatsgevonden tot verzoening van de overtredingen die er onder het eerste verbond waren, de geroepenen de belofte van de eeuwige erfenis ontvangen. – Hebreeën 9:11-15 (HSV)

Het is onmogelijk om het belang van de Grote Verzoendag voor het werk van Christus en onze verlossing te overschatten. Zo stelde God een middel in waarmee een offer gebracht kon worden dat de zonden voor altijd zou wegnemen en niet slechts tijdelijk. De sleutel tot het werk van Christus wordt dus beschreven op misschien wel de minst voor de hand liggende plaats voor veel mensen: het boek Leviticus.

De hoofdstukken 17 tot en met 22 behandelen verschillende wetten voor het reguleren van het leven onder
Gods volk. De wetten variëren van offers tot reinheid, van rechtvaardigheid tot afgoderij, en van incest tot
hekserij. Veel van de wetten beginnen met een bepaling in de zin van: “Als iemand…”. Dit staat bekend als
casuïstiek—het bepalen wat er in specifieke gevallen gedaan moet worden. Er zijn natuurlijk veel te veel
mogelijkheden om te beschrijven, maar deze zijn bedoeld om te dienen als een breed genoeg scala aan
voorbeelden voor toekomstige leiders om in staat te zijn om in bijna elk geval de juiste weg te vinden.

De hoofdstukken 23 tot en met 25 behandelen de Israëlitische feestdagen en het Jubeljaar, bedoeld om als
blanco lei te dienen voor allerlei financiële en eigendomskwesties, waaronder het onderwerpen van mede-
Israëlieten om schulden te betalen.

Hoofdstuk 26 is, samen met Deuteronomium 28, één van de meest nuttige hoofdstukken om de rest van het
Oude Testament te begrijpen. Dit komt omdat Leviticus 26 de zegeningen en vervloekingen schetst voor
het houden of breken van het verbond. De rest van het Oude Testament kan in het licht van dit hoofdstuk
gelezen worden. God doet in Jozua tot en met Maleachi precies wat Hij in Leviticus 26 zegt te zullen doen.

Leviticus eindigt in hoofdstuk 27 met een bespreking van geloften en waardebepalingen. Dit is bedoeld om
de priesters duidelijk te maken hoe ze het verband tussen financiën en aanbidding voor Gods volk moeten
beheren, door te zorgen voor eerlijke tarieven en de juiste behandeling van verschillende materialen, dieren
en eigendommen die met aanbidding te maken hebben.

De voordelen van Leviticus
Waar is Leviticus goed voor? Veel in elk opzicht. Leviticus is Gods blauwdruk voor een samenleving die aan
Hem gewijd is. Het is een verzameling meesterplannen voor alle mensen om te kennen en vooral voor de
Levieten om uit te voeren. Helaas zien we op geen enkel moment hoe het leven in Israël eruit ziet als deze
wet volledig wordt nageleefd.

We kunnen ons natuurlijk afvragen: “Waarom zou God deze wet met al deze instructies geven, terwijl het
grootste gedeelte ervan genegeerd lijkt te worden?” Dat is een terechte vraag. Als we echter kijken naar wat
er in de rest van de Bijbel gebeurt, worden het belang en het nut van Leviticus duidelijk: de rest van de
Bijbel speelt zich af in de schaduw van Leviticus. Het feit dat de Israëlieten zich niet aan de wet houden,
ondermijnt het belang van Leviticus niet, maar benadrukt het juist. Het feit dat de Israëlieten zich niet aan
de wet houden, domineert de rest van het Oude Testament en voert ons rechtstreeks het Nieuwe Testament
in, naar de genadige en wetbevestigende woorden van Christus.

Leviticus is ook een enorme hulp om ons voor te bereiden op het begrijpen en waarderen van het werk van
Christus. Hoe zwaar, gedetailleerd en belastend de wet in Leviticus ook is, de God die ze gaf werd één van
ons om ze te vervullen toen wij dat niet konden. Niet alleen dat, maar Christus diende ook als de offers die
voor de zonde en op de Verzoendag werden gebracht om onze schuld te verzoenen, voor onze zonde te
betalen en vrede met God te sluiten.

Christus maakt de wet niet ongeldig. Hij vervult het. En zoals we vandaag de dag leven, leven we niet in een
wereld die volledig gescheiden is van de wet van Leviticus, alsof die niets met ons te maken heeft. We leven
nog steeds in de schaduw van Leviticus, maar we leven als mensen die niet langer onder de macht ervan
staan, omdat we Christus volgen die de hele wet voor ons vervuld heeft. En dus kunnen we Leviticus niet
lezen met verveling en verwarring, maar met een gevoel van ontzag en verwondering over het grote werk dat
onze Redder voor ons heeft gedaan. Gods aanwezigheid vereist de heiligheid van zijn volk. Maar die
heiligheid is iets wat God voor ons heeft voorzien en aan ons heeft opgedragen en niet iets wat we door
eigen inspanning bereiken. En als degenen die door God voor God apart gezet zijn, streven wij heiligheid na
als deelnemers aan het nieuwe verbond, niet als een middel tot verlossing, maar als een vrucht ervan.